Bron: Rima Najjar
medium.com 27 oktober 2025 ~~~
Opmerking van de auteur: De oorlog van Israël in Gaza is een aanval op het zenuwstelsel zelf. Dit essay beschrijft hoe Israël fundamentele menselijke reflexen – empathie, verdriet, vertrouwen, het instinct om te overleven – als instrument gebruikt om de Palestijnse samenleving te laten instorten. Het doet dit door perceptie te ontmantelen, gekloonde stemmen, frauduleuze kaarten en nagebootste zorg te gebruiken om te lokken, te verraden en te saboteren. Palestijnen verzetten zich door middel van een collectief project: empathie behouden, verdriet heiligen en identiteit beschermen tegen Israëls systematische aanval op de basis van menselijke verbondenheid.
— –
Israëls neurotoxine: een oorlog tegen reflexen, verdriet en vertrouwen
Het is bijna onmogelijk om te bevatten wat Israël op zoveel niveaus heeft gedaan en nog steeds doet in Gaza. Ik heb het hier niet over de gruweldaden van massamoord en totale vernietiging van infrastructuur, die in pixelachtige gruwelbeelden en eufemistische krantenkoppen naar de wereld zijn gestreamd. Ik wil het hebben over de psychologische tactieken die Israël gebruikt om het zenuwstelsel van de Palestijnen te vernietigen — Israëls neurotoxine dat empathie, verdriet en vertrouwen als primaire doelwitten heeft in een oorlog die bedoeld is om het begrip zelf kapot te maken.
De intentie van Israël is huiveringwekkend duidelijk: emoties manipuleren, de reflexen vernietigen die collectief doorzettingsvermogen mogelijk maken, en zorgzaamheid, vluchten, rouwen of geloven niet alleen zinloos maar ook fataal maken.
De aanval van Israël is niet alleen een oorlog met bommen en bulldozers. Het is een oorlog tegen het zenuwstelsel van een volk – een campagne die historische psychologische oorlogstactieken verfijnt en ze transformeert door middel van digitale precisie, realtime surveillance en algoritmische wreedheid.
Empathie, de eerste reflex
Empathie, de eerste reflex die Israël heeft ingezet als wapen, is niet langer veilig. In april 2024 zweefden Israëlische quadcopters boven het vluchtelingenkamp Nuseirat en zonden ze het gehuil van baby’s en schreeuwende vrouwen uit. Gemanipuleerde geluiden. Burgers, gedreven door hun instinct om te beschermen, kwamen uit hun schuilplaatsen tevoorschijn, waar ze werden opgewacht door sluipschutters of drone-aanvallen. “We dachten dat er een kind vastzat”, vertelde een overlevende aan Al Mayadeen. “We renden naar het geluid toe. Toen vuurde de drone.” Israël veranderde de beschermende impuls in een doodvonnis, empathie in een tactische aansprakelijkheid en zorgzaamheid in een dodelijke schakelaar.
Dit was geen op zichzelf staand incident. In december 2024 documenteerde Euro-Med Human Rights Monitor Israëlische drones die opnames van huilende baby’s, schreeuwende vrouwen en geweervuur uitzonden in de donkere uren boven centraal Gaza. “Het was een baby, ik zweer het”, zei een man uit Deir al-Balah. “We hebben het de hele nacht gehoord. Mijn vrouw smeekte me om niet te gaan. Maar ik kon het niet negeren.” Hij stapte naar buiten. De drone vuurde. Israël lokte het instinct om te redden uit en strafte het vervolgens.
In juni 2025 kwamen de quadcopters terug – dit keer boven kampen voor ontheemden in het zuiden van Gaza. Getuigen meldden dat ze Hebreeuwse slaapliedjes en Arabische gebeden hoorden, gevolgd door plotselinge uitbarstingen van chaos: sirenes, explosies, huilende kinderen. “Het was alsof ze probeerden onze harten in verwarring te brengen”, zei een grootmoeder in Khan Younis. “Het ene moment klonk het alsof een kind aan het bidden was. Het volgende moment schreeuwde een vrouw.” Dit waren geen psychologische bijwerkingen – het waren opzettelijke provocaties. Israël mikte niet alleen op Palestijnse lichamen. Het mikte op hun instinct om voor elkaar te zorgen.
In januari 2025 documenteerde Euro-Med Human Rights Monitor hoe drones ongevraagd huizen binnenvlogen en intieme momenten van slapende gezinnen opnamen. “Het zweefde boven het bedje van mijn baby”, zei een moeder. “Het schoot niet. Het keek alleen maar. Toen ging het weg.” De boodschap was duidelijk: nergens is het veilig, zelfs niet in de wieg. Bewaking werd inbreuk. Intimiteit werd blootstelling.
Israël heeft empathie, ooit een bron van kracht, veranderd in een uitnodiging tot de dood. Zijn oorlog tegen Gaza neemt geen genoegen met het tot zwijgen brengen van stemmen – het bootst ze na. Het doodt niet alleen – het imiteert de roep om hulp. Daarmee haalt het de morele schakeling van overleven overhoop, waardoor medeleven niet meer te onderscheiden is van een valstrik. De gewonden helpen, reageren op een schreeuw, een kind wiegen – het wordt allemaal een berekend risico. Elk gebaar van zorgzaamheid een potentiële trigger. Dit is niet alleen wreedheid. Het is de algoritmische omkering van barmhartigheid.
— –
Het instinct om te vluchten, gesaboteerd
Ook het instinct werd door Israël gesaboteerd. In september 2025 strooiden Israëlische troepen pamfletten uit en stuurden ze massaal sms-berichten waarin ze de inwoners van Gaza aanspoorden om naar aangewezen ‘veilige zones’ te evacueren. Deze berichten bevatten QR-codes die naar digitale kaarten leidden. Gezinnen volgden de instructies op. Gevechtsvliegtuigen bombardeerden de bestemmingen. Een vader in Rafah, die voor zijn dood werd geïnterviewd, zei: “We geloofden hen. We dachten dat ze niet zouden bombarderen waar ze ons vertelden heen te gaan.” Israël vergiftigde de logica van overleven, veranderde het instinct om te vluchten in een val en bracht de besluitvormingsinfrastructuur waar burgers in een belegering op vertrouwen, ten val.
Deze tactiek staat niet op zichzelf. In mei 2024 lieten Israëlische drones flyers vallen boven het oosten van Rafah, waarin de bewoners werd opgedragen specifieke wijken te evacueren en de aangegeven routes naar een “humanitaire zone” te volgen. Het IDF belde en stuurde sms’jes om dit te bevestigen. “Ze vertelden ons welke straten veilig waren”, vertelde een moeder aan Al Jazeera. “We liepen precies waar ze zeiden. Toen kwam de luchtaanval.” Israël misleidde niet alleen, het choreografeerde de vluchtbewegingen en strafde die vervolgens.
In december 2023 publiceerde het Israëlische leger een interactieve kaart waarop Gaza was opgedeeld in honderden genummerde blokken, met de bewering dat dit burgers zou helpen om actieve gevechtszones te vermijden. De kaart was opgenomen in pamfletten en QR-codes. “We hebben de hele nacht de kaart bestudeerd”, zei een leraar in Khan Younis. “We dachten dat het echt was. We hebben onze kinderen blok voor blok verplaatst.” De volgende ochtend werd het gebied waar ze net waren aangekomen door artillerie met de grond gelijk gemaakt. Israël maakte van cartografie een wapen en veranderde het instinct om te navigeren in een doodvonnis.
In februari 2025 dreigde men in pamfletten met gedwongen verplaatsing als de Gazanen niet zouden meewerken aan de Israëlische richtlijnen. “De wereldkaart zal niet veranderen als alle inwoners van Gaza ophouden te bestaan”, stond op een van de pamfletten. De boodschap was niet alleen dwingend, maar ook existentieel. Israël herdefinieerde overleven zelf als voorwaardelijk, afhankelijk van gehoorzaamheid aan de macht die de ineenstorting veroorzaakte.
Israël saboteert het instinct door het zenuwstelsel te overspoelen met valse signalen – kaarten, berichten, stemmen, coördinaten – en vervolgens degenen te straffen die daarop reageren. Het resultaat is verlamming. Burgers kunnen hun eigen reflexen niet meer vertrouwen. Vluchten is levensgevaarlijk. Blijven is levensgevaarlijk. Israël zorgt ervoor dat de logica zelf instort, waardoor elke beslissing een toss-up wordt tussen vernietiging en vernietiging.
— –
Vertrouwen, als wapen
Vertrouwen, de laatste reflex, wordt door Israël niet alleen verraden, maar ook als wapen ingezet. In juli 2025 ontvingen gezinnen in Khan Younis spraakberichten die humanitaire organisaties imiteerden. De stem spoorde hen aan om hun toevlucht te zoeken in een nabijgelegen school. “Het klonk als de VN”, vertelde een vrouw aan The Sudan Times. “We vertrouwden het.” Binnen een uur bombardeerden Israëlische gevechtsvliegtuigen de school. Israël maakte niet alleen misbruik van het instinct om te geloven, maar creëerde ook de toon van zorgzaamheid, de toon van bescherming, de architectuur van humanitaire taal, om vervolgens alles te laten ontploffen. Vertrouwen werd een lokmiddel. Een afleiding. Een opmaat naar vernietiging.
In oktober 2024 circuleerden er deepfake-video’s op Telegram en WhatsApp waarin bekende Palestijnse journalisten opriepen tot evacuatie naar specifieke coördinaten. De video’s gebruikten echte gezichten, echte stemmen, echte urgentie. “Ik dacht dat hij het was”, zei een overlevende. “Hij heeft nooit tegen ons gelogen.” Gezinnen volgden de instructies. Drones volgden hen. Israël besmette de infrastructuur van vertrouwen – gezichten, stemmen, namen – en veranderde ze in moordschakelaars.
In juli 2023 kondigden de Israëlische autoriteiten een tijdelijk staakt-het-vuren af en openden ze een “humanitaire corridor” voor burgers om uit het noorden van Gaza te vluchten. Duizenden trokken naar het zuiden. Enkele uren later werd de corridor gebombardeerd. “We geloofden hen”, zei een vader uit Beit Hanoun. “We dachten dat ze niet zouden bombarderen waar ze ons hadden gezegd heen te gaan.” Israël brak niet alleen beloften, het gebruikte ze als wapens.
Deze aanslag op het vertrouwen reikt verder dan de grenzen van Gaza. Volgens Reporters Without Borders (RSF) heeft Israël systematische campagnes gevoerd om “het professionalisme van Palestijnse journalisten in diskrediet te brengen”, vaak door middel van lasterlijke labels als ‘Gazawood’ of “Pallywood”. Deze termen, versterkt door officiële Israëlische kanalen, doen Palestijnse documentatie van oorlogsmisdaden overkomen als geënsceneerd of nep. Het doel is niet alleen om bewijs te ontkennen, maar ook om de geloofwaardigheid van getuigen te ondermijnen door het vertrouwen tussen de journalist en de wereld aan te tasten.
Israël richt zich op het zenuwstelsel van een volk door de signalen waarop het vertrouwt – empathie, instinct, vertrouwen – te manipuleren en ze om te zetten in factoren die tot ondergang leiden. Vertrouwen is het risico lopen vernietigd te worden. Twijfelen is het risico lopen verlamd te raken. Dit is de valstrik die Israël creëert: een bevolking die gedwongen wordt te kiezen tussen het fatalisme van geloof en de verwarring van ongeloof.
— –
Verdriet, ontheiligd
Verdriet, de reflex die de levenden met de doden verbindt, de laatste grens van emotioneel overleven, wordt door Israël ontheiligd en onsamenhangend gemaakt. In januari 2025 begroef Khaled Barakah zijn twee zonen in zijn eentje. Geen stoet. Geen condoleances. “Wie in Gaza heeft er niets verloren?”, vroeg hij aan Safa News. “Er is geen ruimte om te rouwen.”
In maart 2025 meldden families in Deir al-Balah dat er tijdens begrafenissen drones boven begraafplaatsen zweefden. “Het cirkelde boven het graf van mijn broer”, vertelde een man aan Al Jazeera. “We haastten ons met het gebed. We vertrokken voordat we konden huilen.” Israël maakte van de begraafplaats een bewakingszone, van het graf een bedreiging. De nabestaanden werden verdachten.
In november 2024 vielen Israëlische vliegtuigen een begrafenistent in Jabalia aan, waarbij rouwenden omkwamen die bijeen waren gekomen om een omgekomen medicus te eren. “We waren aan het bidden”, zei een overlevende. “Toen stortte het dak in.” In de tent waren geen wapens. Geen strijders. Alleen verdriet. Israël vergiste zich niet – het had deze plek bewust uitgekozen. Rouwen werd een militair doelwit.
In juli 2024 bewaarde een moeder in Khan Younis het lichaam van haar dochter zes dagen lang in een vriezer. “Er was geen veilige plek om haar te begraven”, zei ze. “Ik kon haar niet laten rotten.” De oorlog doodde niet alleen mensen, maar vertraagde ook het afscheid. Hij bevroor het verdriet voor altijd. Hij ontnam de doden hun waardigheid en de levenden hun verlichting.
In een veelbesproken geval begroef een andere moeder haar dochtertje in haar trouwjurk – het enige witte kleed dat ze nog had. “Er was geen tijd, geen lijkwade, geen gebed”, zei ze. “Alleen stof en stilte.”
Israël verstoort niet alleen de rouw, het criminaliseert die ook. Het maakt verdriet gevaarlijk. Israël maakt rouw tot een wapen door het zichtbaar, traceerbaar en strafbaar te maken. Huilen is het risico lopen gezien te worden. Samenkomen is het risico lopen gebombardeerd te worden. Begraven is het risico lopen gevolgd te worden.
Het zenuwstelsel van Palestina lijdt niet alleen verlies, het lijdt ook onder de onmogelijkheid om te rouwen.
— –
De tactieken in context plaatsen
De tactieken van Israël ontstaan niet in een vacuüm. Ze verfijnen koloniale precedenten en weerspiegelen hedendaagse strategieën. Britse troepen in Kenia gebruikten luidsprekers om nood te simuleren tijdens de Mau Mau-opstand. Franse troepen in Algerije maakten gebruik van informanten en luchtfotografie om het vertrouwen te breken en het verzet te isoleren. Amerikaanse psy-ops in Vietnam lieten pamfletten vallen waarin veiligheid werd beloofd die zelden werd gerealiseerd.
In 1947-1948 zetten zionistische milities psychologische oorlogsvoering in om Palestijnen massaal op de vlucht te jagen. Luidsprekers op gepantserde voertuigen zonden opnames uit van schreeuwende en huilende vrouwen die burgers aanspoorden te vluchten. Deze uitzendingen werden afgestemd op aanvallen of geruchten over dreigende bloedbaden, waardoor de terreur werd versterkt en de gemeenschapszin werd ondermijnd. In dorpen als Deir Yassin werd het bloedbad zelf nog versterkt door opzettelijke overdrijving: zionistische troepen verspreidden overdreven verhalen over wreedheden in naburige steden, wat paniek en massale ontheemding veroorzaakte. Historicus Walid Khalidi en anderen hebben gedocumenteerd hoe deze tactieken – een combinatie van echt geweld en opzettelijk gecreëerde angst – centraal stonden in Plan Dalet, het zionistische plan voor territoriale expansie. Het doel was niet alleen om land vrij te maken, maar ook om de psychologische infrastructuur van de Palestijnse aanwezigheid te vernietigen.
Door het ontbreken van deze geschiedenis worden Palestijnen vaak niet afgeschilderd als slachtoffers van psychologische oorlogsvoering, maar als mensen die simpelweg hun huizen hebben verlaten. Zionistische verhalen, die worden herhaald in westerse media en schoolboeken, stellen de exodus van 1948 voor als vrijwillig of strategisch – ze beweren dat Palestijnen zijn gevlucht op aandringen van Arabische leiders of uit lafheid. Deze voorstelling blijft zelfs binnen Palestijnse families bestaan. Jongere generaties, opgegroeid in ballingschap, vragen hun ouderen soms: “Waarom zijn jullie weggegaan?” De vraag draagt pijn met zich mee – niet omdat ze de waarheid zoekt, maar omdat ze verraad veronderstelt.
Ook Oekraïne heeft zich beziggehouden met psychologische operaties. In 2023 zouden Oekraïense troepen in het bezette Melitopol vervalste radioberichten hebben gebruikt om Russische militaire bevelen na te bootsen, waardoor zowel onder militairen als burgers verwarring werd gezaaid. “We hoorden hen zeggen dat we moesten evacueren”, vertelde een lokale inwoner aan BBC Oekraïne. “Sommige mensen pakten hun spullen en vertrokken. Anderen bleven. Niemand wist wat echt was.” Deze tactiek verstoorde de Russische cohesie, maar ondermijnde ook het vertrouwen van de burgers. De grens tussen verzet en misleiding vervaagde.
Het Israëlische model is echter intiemer, directer en ideologisch preciezer. Het weerspiegelt niet alleen koloniale wreedheid, maar perfectioneert deze ook. Israël bestudeert het koloniale archief en het digitale slagveld en schrijft vervolgens zijn eigen doctrine van verval, niet alleen door brute kracht, maar ook door emotionele nabootsing – door zorg te veinzen, veiligheid te simuleren en juist die signalen te gebruiken die ooit het voortbestaan hebben verzekerd.
— –
De mondiale dimensie
De psychologische oorlogsvoering van Israël houdt niet op bij de grens van Gaza. Ze strekt zich uit tot het mondiale zenuwstelsel. Het schrijft horror en straft vervolgens degenen die het in twijfel trekken. Het bedenkt wreedheden en monopoliseert vervolgens het verdriet. Het gebruikt trauma als wapen en herschrijft vervolgens de herinnering. De omkering is totaal: de bezetter wordt het slachtoffer, het verzet wordt het monster en de leugen wordt het enige dat wordt herinnerd.
Ook dit maakt deel uit van Israëls aanval op het Palestijnse zenuwstelsel. Het vernietigt niet alleen de reflexen van degenen die belegerd worden, maar herprogrammeert ook de perceptie van degenen die toekijken. Dezelfde tactieken die worden gebruikt om de inwoners van Gaza in dodelijke zones te lokken, worden ook gebruikt om de wereld tot medeplichtigheid te verleiden. De gekloonde stem die een VN-medewerker imiteert, heeft een tweelingbroer: de officiële verklaring die de waarheid simuleert. De interactieve kaart die burgers naar bommen leidt, heeft een tweelingbroer: het mediaverhaal dat het publiek naar vergetelheid leidt.
Israël beweert dat Hamas een “propagandastrijd” voert, waarbij het het lijden van burgers als strategie gebruikt en het verhaal controleert om Israël als de enige agressor af te schilderen. Sommige pro-Israëlische analisten beweren dat Hamas “psychologisch succes” heeft geboekt door zichzelf als slachtoffer af te schilderen en militaire verliezen om te zetten in narratieve overwinningen op het wereldtoneel.
Maar deze framing is gebaseerd op ongeverifieerde beweringen en stort in onder kritische beschouwing. Hamas heeft de Israëlische beschuldigingen van wreedheden op 7 oktober herhaaldelijk ontkend. Op 10 oktober 2023 bracht het een videoverklaring uit waarin het beschuldigingen van verkrachting en kindermoord van de hand wees. “Deze acties zijn in strijd met de islam”, zei de woordvoerder. “Wij vallen geen burgers aan. Wij vechten tegen de bezetting.” Hamas riep op tot een onafhankelijk internationaal onderzoek. Israël weigerde.
Weinig mensen weten dat Israël de toegang tot een volledig VN-onderzoek naar de beschuldigingen van verkrachting heeft geblokkeerd. Het stond slechts een beperkte evaluatie toe — geen veldwerk, geen toegang tot Gaza, geen interviews met Palestijnse getuigen. De onderzoekers spraken alleen met personen die vooraf door de Israëlische regering waren geselecteerd. Het resultaat was geen rapport, maar een script.
Weinig mensen weten dat Hamas, in tegenstelling tot Israël, herhaaldelijk heeft opgeroepen tot internationaal toezicht. In december 2023 nodigde Hamas de VN, het Internationaal Strafhof en onafhankelijke journalisten uit om de gebeurtenissen van 7 oktober te onderzoeken. Israël reageerde door persbureaus in Gaza te bombarderen en visa voor buitenlandse verslaggevers in te trekken. De boodschap was duidelijk: de waarheid is een bedreiging.
Israël verdraait niet alleen de feiten, het manipuleert ook de perceptie en herschrijft de noodkreten van de onderdrukten. En daarmee zorgt het ervoor dat de wereld zich niet de drone herinnert die het huilen van een baby nabootste, niet de kaart die naar een bom leidde, niet de stem die verraadde, maar het verhaal dat het vertelde over Hamas.
— –
Diaspora, samengebracht
Dit verzet blijft niet beperkt tot Gaza. De Palestijnse diaspora – verspreid over Amman, Berlijn, Santiago en Dearborn – gaat actief in tegen de aanval op de perceptie die hen via de westerse media bereikt. In juli 2025 lanceerden door de diaspora geleide coalities gecoördineerde campagnes om getuigenissen te archiveren, de stemmen van Gazanen te versterken en desinformatie aan te vechten. Organisaties als Global Ties en Demac mobiliseerden hulpacties, digitale storytellingplatforms en netwerken voor juridische belangenbehartiging. “Als ze een verkeerd beeld van Gaza schetsen, geven ze ook een verkeerd beeld van ons”, aldus een Palestijnse organisator in Londen. “We kijken niet alleen toe, we grijpen ook in.”
Want dit is niet alleen een kwestie van het ene verhaal tegenover het andere. Het is iets veel diepgaander. De psychologische oorlogsvoering van Israël is niet alleen een kwestie van argumenteren – het is een kwestie van interfereren. Het bootst vertrouwde stemmen na om burgers naar dodelijke zones te lokken. Het gebruikt kaarten die er humanitair uitzien, maar leiden tot luchtaanvallen. Het overspoelt het zenuwstelsel met valse signalen, waardoor mensen aan hun eigen instincten gaan twijfelen. Dit is geen propaganda – het is perceptuele sabotage.
En de diaspora voelt het ook. Dezelfde aanval die het vertrouwen in Gaza ondermijnt, bereikt hen via krantenkoppen, algoritmen en lastercampagnes zoals “Pallywood”, die zelfs het getuigenis in diskrediet brengen. De leugen wordt niet alleen uitgesproken – hij is ontworpen om de waarheid te overschrijven, empathie verdacht te maken en verdriet geënsceneerd te laten lijken. Palestijnen verzetten zich niet alleen tegen een vals verhaal. Ze verzetten zich tegen de kunstmatige ondermijning van betekenis zelf.
Zo weerstaan ze de aanval: door te weigeren dat Israëls sabotage van de perceptie het definitieve scenario wordt. Ze herstellen het zenuwstelsel niet door middel van technologie, maar door middel van getuigenissen. Ze herstellen het instinct niet door middel van veiligheid, maar door middel van solidariteit. Ze beschermen empathie door het zichtbaar te maken. Ze rouwen in fragmenten. Ze vertrouwen op gedempte stemmen. Ze houden vol, niet omdat de aanval verdraagbaar is, maar omdat de waarheid de leugen moet overleven.
Psychologen noemen dit identiteitsfusie — een fenomeen waarbij persoonlijke en collectieve identiteit onlosmakelijk met elkaar verbonden raken, zodat een belediging aan het adres van de groep wordt ervaren als een belediging aan het adres van het individu. In Gaza is deze fusie niet theoretisch, maar wordt ze beleefd. Wanneer Israël een school bombardeert, vernietigt het niet alleen een gebouw. Het verwondt de herinnering van elk kind dat daar les kreeg, elke ouder die erin geloofde. Wanneer het journalisten aanvalt, legt het niet alleen een stem het zwijgen op. Het breekt het gemeenschappelijke getuigenis. Palestijnen houden niet stand als geïsoleerde individuen. Ze houden stand als verenigde individuen, waarbij overleven niet alleen persoonlijk is, maar ook historisch, familiaal en ideologisch.
Deze veerkracht ontvouwt zich binnen wat wetenschappers psychologische asymmetrie noemen – een situatie waarin de ene partij over overweldigende technologische macht beschikt, terwijl de andere partij over overweldigende emotionele samenhang beschikt. Het arsenaal van Israël mag dan het slagveld domineren, maar het kan niet het zenuwstelsel domineren van een volk dat versmolten is door herinneringen, verdriet en verzet. De asymmetrie is niet alleen militair, maar ook perceptueel. Israël zorgt voor instorting. Palestijnen zorgen voor betekenis.
— –
Hoe Palestijnen de aanval op hun perceptie weerstaan
Hoe kunnen Palestijnen – vooral in Gaza – de aanval van Israël op dit fundamentele niveau van instinct en perceptie weerstaan?
Ze doen dit door middel van een soort veerkracht die klinische begrippen te boven gaat. Het is niet alleen psychologische weerbaarheid. Het is een herstructurering van de perceptie. Het is de weigering om Israëls sabotage van empathie, verdriet en vertrouwen permanent te laten worden.
In oktober 2025 snakt Gaza naar adem. De skyline is verwoest. De grond is bedekt met verdriet. Maar in de ontheemdenkampen komen families nog steeds samen om te bidden. Kinderen spelen nog steeds met zelfgemaakte poppen. Een moeder in Gaza-stad vertelde Middle East Eye: “We leren onze kinderen de sterren een naam te geven. We vertellen hen dat de hemel nog steeds van ons is.” Dit is geen ontkenning, maar terugwinning. Palestijnen herbevestigen hun perceptie tegen de machinerie van de vernietiging.
Journalisten blijven, ondanks honger en trauma’s, hun eigen vernietiging documenteren. Volgens het Comité ter Bescherming van Journalisten was 2024 het dodelijkste jaar ooit voor de pers, met bijna 70% van de wereldwijd gedode journalisten als slachtoffer van Israël in Gaza. Toch zetten lokale verslaggevers door. “We schrijven zodat de wereld niet kan zeggen dat ze het niet wist”, zei een ontheemde journalist tegen de Tehran Times. Getuige zijn wordt een daad van overleven.
Geestelijke gezondheidswerkers, van wie velen zelf ontheemd zijn, bouwen de psychische infrastructuur van Gaza van binnenuit weer op. Een initiatief van de Wereldgezondheidsorganisatie dat in oktober 2025 van start ging, leidt niet-specialisten op om trauma’s te herkennen en erop te reageren. “We kunnen niet wachten tot het beleg voorbij is”, aldus psychiater Samah Jabr. “We moeten het zenuwstelsel behandelen terwijl het nog steeds onder vuur ligt.” Klinieken integreren traumazorg nu in de eerstelijnsgezondheidszorg, zelfs in tenten en puin.
Uit dit jaar gepubliceerde studies blijkt dat Palestijnen in Gaza, ondanks de schrikbarende percentages PTSS, angst en depressie, een hoge mate van identiteitsveerkracht en levenszin vertonen. Een onderzoeksteam van de An-Najah National University ontdekte dat universiteitsstudenten in Gaza, zelfs na twee jaar oorlog, nog steeds uiting geven aan doelgerichtheid, waardigheid en historische continuïteit. “We overleven niet alleen”, zei een student. “We herinneren ons wie we zijn.”
Zo weerstaan Palestijnen de aanvallen: door te weigeren dat Israëls sabotage van de perceptie het definitieve beeld wordt. Ze herstellen het zenuwstelsel niet met technologie, maar met getuigenissen. Ze herstellen het instinct niet met veiligheid, maar met solidariteit. Ze beschermen empathie door het zichtbaar te maken. Ze rouwen in fragmenten. Ze vertrouwen op fluisteringen. Ze houden vol, niet omdat de aanvallen draaglijk zijn, maar omdat de waarheid de leugen moet overleven.
Topfoto: De oorlog van Israël tegen Gaza is niet alleen fysiek, maar ook neurologisch. Deze afbeelding geeft het zenuwstelsel weer dat onder vuur ligt: empathie is uitgeput, verdriet wordt gecontroleerd, vertrouwen wordt als wapen gebruikt. Een kind zoekt naar een herinnering terwijl drones zorg nabootsen. De aanval is intiem, algoritmisch en wereldwijd. Foto: Medium/Archieffoto.
Rima Najjar is een Palestijnse wier familie aan vaderskant afkomstig is uit het gedwongen ontvolkte dorp Lifta aan de westelijke rand van Jeruzalem. Ze is activiste, onderzoekster en gepensioneerd hoogleraar Engelse literatuur aan de Al-Quds Universiteit in de bezette Westelijke Jordaanoever. Ze levert regelmatig bijdragen aan Global Research.